Vraagtekens bij grote verhaal over moederschap bij expositie in Utrecht

In de expositie Good Mom/Bad Mom staat het verhaal over moederschap in de kunst centraal. Een tentoonstelling die je kritisch laat kijken over de beeldvorming over moeders en vrouwen. 

Een goede moeder voedt, is zorgzaam, ondergeschikt aan de man en gaat zichzelf wegcijferend en poetsend door het leven. Dit beeld over de vrouw als moeder hebben we in de westerse wereld ‘te danken’ aan de Franse filosoof Jean Jacques Rousseau en zijn toonaangevende opvoedboek ‘Emile’ (1762). Hij stelde dat jongens in hun opvoeding veel vrijheid en weinig gezag nodig hebben. Meisjes daarentegen moeten leren gehoorzamen en worden opgevoed tot huisvrouw. Vrouwen kregen de verantwoordelijkheid voor het slagen van hun kinderen in de samenleving. Voor Rousseau was ‘vrouw zijn’ hetzelfde als ‘moeder zijn’.

Over het grote verhaal rond moederschap leerde ik vorige week nog meer bij de boeiende (en veel geprezen) expositie Good Mom/Bad Mom in het Centraal Museum in Utrecht. Een tentoonstelling die je kritisch laat nadenken over de beeldvorming rondom moederschap in de kunst. Het is daarnaast de eerste grote expositie over moederschap en gaat ook over zorgdragen en thema’s als emancipatie, wensouderschap, verlies en zwangerschap. Het is een veelzijdige en intense expositie.

Maria als ideaalplaatje 

Ik was bijvoorbeeld ook onder de indruk van de foto’s die Rineke Dijkstra maakte van vrouwen die net zijn bevallen, naakt of in ziekenhuiskleding samen met hun baby. De vrouwen stralen kracht, maar ook kwetsbaarheid uit, nog enigszins beduusd van wat hen net is overkomen. Dijkstra wil af van dat romantisch en gestileerde beeld van moederschap.

Meteen bij binnenkomst zie je het heilige beeld van Maria, die met rozige wangen op kalme wijze haar kind voedt. De lat voor de vrouw als moeder ligt hoog. En in de tentoonstelling wordt deze hoge lat bevraagd. Je ziet er ook een aantal thematische kabinetten, of tijdscapsules, zoals over abortus en zelfbeschikking, samengesteld met hulp van Atria. Een thema dat actueler is dan ooit, nu abortus in 12 staten van Amerika weer verboden is.

Losbreken van een oud verhaal 

Ik bekeek de expositie vanuit mijn fascinatie voor storytelling. Al eeuwenlang vertellen we in de westerse wereld het verhaal over wat ouderschap of moederschap zou moeten zijn. Op dit fundament is onze samenleving gebouwd. Het is moeilijk om los te komen van dit verhaal, de beeldvorming over moeder, vrouw, man of vader. Losbreken daaruit is lastig. Maar een tentoonstelling als deze is een stap in de goede richting. Kortom, een expositie die je echt aan het denken zet en inspireert.

De expositie Good Mom/Bad Mom is nog tot 14 september te zien in het Centraal Museum in Utrecht. Lees hier verder op de site van het museum.

Wil je meer  lezen over storytelling? Abonneer je dan HIER op mijn nieuwsbrief op Substack.